You are here
Πανηγυρική Ομιλία Προέδρου Δημοτικού Συμβουλίου Καλύμνου και Υπεύθυνου Παιδείας Ποθητού Μαγκούλια, για την 7η Μαρτίου παρουσία του Προέδρου της Δημοκρατίας Προκόπη Παυλόπουλου
Εξοχότατε κύριε Πρόεδρε της Ελληνικής Δημοκρατίας.
Η 7η Μαρτίου του 1948 αποτελεί ιστορικό ορόσημο για τα Δωδεκάνησα. Είναι η μέρα που τα νησιά μας γίνονται ενσωματώνονταιστο Ελληνικό κράτος. Σ' όλη τη μακραίωνη ιστορία τους, τα Δωδεκάνησα, ακολούθησαν τις τύχες του Ελληνισμού,ΚΑΙ στα χρόνια της πτώσης και της παρακμής, ΑΛΛΑ και στα χρόνια της ελεύθερης ζωής και της ακμής. Ωστόσο ,καμιά δύναμη δεν μπόρεσε να τους αφαιρέσει την εθνικότητα, την ελληνική πνοή . Διατηρήθηκαν ανόθευτα και όταν ήλθε το πλήρωμα του χρόνου, ενώθηκαν με την ελεύθερη Πατρίδα, τελευταίος κρίκος στην αλυσίδα της εθνικής ολοκλήρωσης.
Όμως για να φτάσουμε στην Ενσωμάτωση και στην 7η του Μάρτη, χρειάστηκαν πολύχρονοι αγώνες και θυσίες ,που χρησιμοποιούν το αίμα για να γράφουν την ιστορία των λαών.
Οι ιστορικές πηγές αναφέρουν ότι οι πρώτοι κάτοικοι των νησιών της Δωδεκανήσου ήταν οι Κάρες και αργότερα οι Πελασγοί, ενώ το 13ο και 12ο αιώνα π.Χ. κυρίαρχοι γίνονται οι Αχαιοί, που δημιούργησαν ισχυρή ηγεμονία με κέντρο τη Ρόδο. Κατά τον Όμηρο, νησιώτες από τα Δωδεκάνησα πήραν μέρος στην Τρωική εκστρατεία.Το ορμητικό κύμα των Δωριέων που εισβάλλει στον Ελλαδικό χώρο τον 11ο αιώνα, εγκαθίσταται στα νησιά ιδρύοντας πόλεις-κράτη, και οι κάτοικοι επιδίδονται στη γεωργία, τη βιοτεχνία και τη ναυτική τέχνη.
Αργότερα ,η Δωδεκάνησος κατακτήθηκε από τους Πέρσες, τους οποίους απομακρύνουν οι Αθηναίοι . Τα νησιά αποτέλεσαν μέλη της Αθηναϊκής Συμμαχίας, αναπτύσσοντας οικισμούς, θεσμούς, οικονομικές και πολιτιστικές δραστηριότητες.Την Ελληνιστική περίοδο τα Δωδεκάνησα αναδείχθηκαν στον ισχυρότερο παράγοντα του διαμετακομιστικού εμπορίου. Την περίοδο αυτή ,τα Δωδεκάνησα ,υπήρξαν η κοιτίδα σπουδαίων ανδρών που διάπρεψαν στα γράμματα και στις τέχνες .
Με την κατάληψη της Δωδεκανήσου το 42 π.Χ. από το Ρωμαίο Κάσσιο, αρχίζει η Ρωμαϊκή κυριαρχία στην ανατολική Μεσόγειο. Τα νησιά αποτέλεσαν μέρος της επαρχίας των Κυκλάδων με έδρα τη Ρόδο. Επιβλήθηκε η ρωμαϊκή ειρήνη, χωρίς ωστόσο να προσφέρονται σημαντικές ευκαιρίες οικονομικής και πολιτιστικής ανάπτυξης.
Με τη διαίρεση της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας τον 4ο αιώνα μ.Χ. , η Δωδεκάνησος περνά στη Βυζαντινή κυριαρχία. Τα νησιά είχαν υπαχθεί αρχικά στην Επαρχία την Νησιών, ενώ αργότερα στα τέλη του 7ου αιώνα με την καθιέρωση της θεματικής οργάνωσης , τα νησιά εντάχθηκαν στο θέμα των Κιβυρραιωτών. Εξαιτίας της θέσης τους τα Δωδεκάνησα δέχθηκαν κατά τη βυζαντινή περίοδο επιθέσεις Αράβων και Σαρακηνών πειρατών. Οι κάτοικοι αποσύρονται από τα παράλια και εγκαθίστανται σε ορεινές περιοχές, ενώ μικρά νησιά ερημώθηκαν. Στα πλαίσια της Βυζαντινής αυτοκρατορίας ο Χριστιανισμός γνωρίζει σημαντική διάδοση, όπως προκύπτει από το μεγάλο πλήθος βασιλικών εκκλησιών. Τον 11οαι. μ.Χ. ιδρύθηκε με χρυσόβουλο του αυτοκράτορα Αλεξίου Α΄ Κομνηνού στην Πάτμο η κοινοβιακή μονή του Αγίου Ιωάννη του Θεολόγου. Στην πορεία του χρόνου, η μονή γνώρισε μεγάλη ακμή και αναδείχθηκεσε πνευματικό και χριστιανικό κέντρο της Μεσογείου.
Μετά την πρώτη άλωση της Βυζαντινής αυτοκρατορίας το 1204 εμφανίζονται οι Ιππότες στην Ανατολή. Το 1312 μ.Χ. το τάγμα των Ιωαννιτών Ιπποτών καταλαμβάνει τη Ρόδο και τα υπόλοιπα νησιά. Στους δύο αιώνες της Ιπποτικής κυριαρχίας τα νησιά δέχτηκαν τη δυτική επίδραση, σε διαφορετικό βαθμό το καθένα.Το τάγμα ανάπτυξε αξιόλογη στρατιωτική δράση οχυρώνοντας με σπουδαία τείχη τα μεγάλα νησιά και κατόρθωσε να προστατεύσει το Αιγαίο από τις συνεχείς τουρκικές επιθέσεις.
Στα 1523 η Δωδεκάνησος ύστερα από 211 χρόνια Ιπποτικής κατοχής αλλάζει κατακτητή. Αρχίζει η περίοδος της Τουρκοκρατίας. Για τη Δωδεκάνησο η περίοδος αυτή είναι δυσβάστακτη. Ο θρησκευτικός φανατισμός των κατακτητών ξεσπά άγριος στο λαό με σφαγές και εξορίες.Στα 400 χρόνια της οθωμανικής κατοχής, οι νησιώτες βιώνουν την εξαθλίωση, την τρομοκρατία και τη σιωπή του θανάτου. Τα αρχαία μνημεία αλλά και όλες οι ιπποτικές κατασκευές, όλα αφήνονται εγκαταλειμμένα στη φθορά του χρόνου. Το εμπόριο, η ναυτιλία και γενικά κάθε οικονομική δραστηριότητα βρίσκονται σε φάση παρακμής.
Με την κήρυξη της Ελληνικής επανάστασης του 1821, τα περισσότερα νησιά πήραν μέρος σ’ αυτήν εκτός της Ρόδου και της Κω, στα οποία υπήρχε Τουρκικός πληθυσμός και ισχυρός στρατός. Οι Τούρκοι για να εκφοβίσουν τουςνησιώτες, εξαπέλυσαν κύμα βίας στα δύο νησιά με αθρόες εκτελέσεις. Στο βαρύ φόρο του αίματος προστέθηκε η Κάσος με το ολοκαύτωμά της. Ο στόλος του νησιού επαναστατώντας από την πρώτη στιγμή , πρόσφερε σημαντικές υπηρεσίες στον εθνικό αγώνα. Στις 27 Μαΐου 1824 αποβιβάζονται στο νησί 4.000 τούρκοι, οι οποίοι αφού σκότωσαν τους 2.000 υπερασπιστές του, οδήγησαν όλα τα γυναικόπαιδα στην αιχμαλωσία ,ερημώνοντας εντελώς το νησί.
Δυστυχώς όμως το δράμα των Δωδεκανησίων θα συνεχιστεί για πολύ ακόμη, διότι η Δωδεκάνησος έμεινε έξω από τα όρια του νεοσύστατου Ελληνικού Κράτους. Η Οθωμανικήδιοίκηση παραμένει απάνθρωπη. Και μόνο ύστερα από τις πιέσεις των ευρωπαϊκών δυνάμεων παραχωρούνται κάποια προνόμια στους νησιώτες. Με τα προνόμια οι Δωδεκανήσιοι κατορθώνουν να δημιουργήσουν σχολεία, να κτίσουν εκκλησίες και να αυτοδιοικούνται. Η ορθόδοξη κοινότητα είχε δική της εκπροσώπηση ενώπιον των οθωμανικών αρχών. Είχε επίσης το δικαίωμα να συστήνει δικά της δικαστήρια, τα οποία εφάρμοζαν το δίκαιο που απέρρεε από τη ορθόδοξη θρησκεία και τα έθιμα. Οι θεσμοί αυτοί αποτέλεσαν για τους Έλληνες μέχρι το τέλος της τουρκικής κατοχής, δυναμικό μέσο αντίστασης στη ξένη κυριαρχία.
Στην αυγήτου 20ού αιώνα τα νησιά μας βρίσκονται ξανά στο επίκεντρο των ανακατατάξεων. Λίγο πριν ξεσπάσουν οι Βαλκανικοί πόλεμοι ,η Ιταλία επιτίθεται στη Λιβύη -κτήση της Τουρκίας τότε - κηρύσσοντας με τον τρόπο αυτό τον πόλεμο στην τελευταία. Το ιταλικό επιτελείο αποφάσισε να επισπεύσει τον πόλεμο μεταφέροντας το μέτωπο κοντά στα Μικρασιατικά παράλια, εξαναγκάζοντας έτσι την Τουρκία, μπροστά στον κίνδυνο της άμεσης απειλής ,σε υποχώρηση. Έτσι το Μάιο του 1912 ο ιταλικός στόλος καταλαμβάνει τη Δωδεκάνησο. Οι νησιώτες υποδέχτηκαν τα ιταλικά στρατεύματα ως απελευθερωτές και τους επιφύλαξαν μεγάλες τιμές. Όμως, οι πραγματικές ιταλικές προθέσεις αποκαλύφτηκαν λίγο αργότερα.Όταν οι αντιπρόσωποι όλων των νησιών συγκεντρώθηκαν στην Πάτμο για να ιδρύσουν την αυτόνομη Πολιτεία του Αιγαίου, οι δυνάμεις κατοχής τους συνέλαβαν και τους φυλάκισαν.
Η Ιταλοκρατία στα Δωδεκάνησα μπορεί να χωριστεί σε δύο περιόδους: Η πρώτη περίοδος που άρχισε με την κατάληψη το 1912 και τερματίστηκε με τη συνθήκη της Λωζάννης το 1923,οριστικοποίησε διεθνώς την ιταλική κυριαρχία.Βασικά γνωρίσματα της περιόδου αυτής ήταν η στρατιωτική διοίκηση των νησιών, η συστηματική αλλά ανολοκλήρωτη απόπειρα κατάργησηςτων προνομίων τους και ο συνεχής αγώναςτων Δωδεκανησίων για την ένωση τους με την Ελλάδα .
Η δεύτερη περίοδος άρχισε με τη συνθήκη της Λωζάννης το 1923 και τερματίστηκε με τη συνθηκολόγηση της Ιταλίας το 1943 .Η διοίκηση έγινε πολιτική .Έγινε ολοκληρωτική προσάρτηση των νησιών στη φασιστική Ιταλία ,έντονη προσπάθεια για εθνολογική αλλοίωση των νησιών και αλλοτρίωσης τους από τη γλώσσα ,τη θρησκεία ,την ιστορία , κατάργηση της κοινοτικής αυτοδιοίκησης ,οικονομική αποστράγγιση και εξαθλίωση του ελληνικού στοιχείου. Η περίοδος αυτή χαρακτηρίζεται από την πλήρη προσάρτηση των νησιών ως κτήση του Ιταλικού κοινοβουλίου με την ονομασία «Ιταλικά Νησιά του Αιγαίου».
Τον Ιανουάριο του 1926 επιβάλλεται από την ιταλική διοίκηση Σχολικός Κανονισμός .Ο κανονισμός αυτός διόριζε επόπτη της παιδείας , επέβαλλε τη διδασκαλία της ιταλικής σε όλα τα σχολεία ενώ απομάκρυνε τις εκκλησιαστικές αρχές από το διοικητικό και διδακτικό έργο των σχολείων .Οι Δωδεκανήσιοι αντέδρασαν έντονα στο κυβερνητικό διάταγμα. Στον αγώνα αυτό πρωτοστάτησε η Κάλυμνος, η οποία είχε μακρά παράδοση στο χώρο των Γραμμάτων, απορρίπτοντας την αλλαγή στο σχολικό καθεστώς. Από το ζήτημα αυτό αρχίζει η μαύρη περίοδος της Ιταλοκρατίας που θα διαρκέσει 16 ολόκληρα χρόνια . Καθώς η αντίσταση των Καλυμνίων στον κανονισμό των σχολών δυναμωνόταν ,οι Ιταλοί διορίζουν Ιταλό κυβερνητικό επίτροπο ενώ Ιταλικά πλοία καταφθάνουν στην Κάλυμνο, αποβιβάζουν Ιταλούς φασίστες που κηρύσσουν τον αποκλεισμό του νησιού.
Η αντίσταση όμως των Καλυμνίων θα κορυφωθεί μερικά χρόνια αργότερα, όταν θα τεθεί με ένταση το θέμα του Αυτοκέφαλου της Δωδεκανησιακής Εκκλησίας. Από τον Οκτώβρη του1934 μέχρι και το Μάιο του 1937 η Κάλυμνος θα κρατήσει ψηλά τη σημαία της εθνικοθρησκευτικής αντίστασης κατά των σχεδίων της Ιταλίας. Αρχές του Οκτώβρη του 1934 οι μητροπολίτες Ρόδου , Καλύμνου - Λέρου και Κάσου – Καρπάθου με αφορμή την απαγόρευση της απευθείας αλληλογραφίας που επιβλήθηκε από τους Ιταλούς, υπέβαλαν υπόμνημα στο Πατριαρχείο ζητώντας την άμεση αναγνώριση του Αυτοκέφαλου.Οι ιερείς της Καλύμνου, σε συνεννόηση με την «Εθνική Ένωση Καλύμνου», διαβλέποντας ότι η επιβολή του Αυτοκέφαλου ήταν η αρχή προσάρτησης της τοπικής εκκλησίας στην καθολική εκκλησία, αποφάσισαν να κλείσουν τις εκκλησίες. Οι ιεροτελεστίες πλέον γίνονταν κρυφά στα σπίτια των πιστών. Το βράδυ της 5ης Απριλίου 1935 η διοίκηση της «Εθνικής Ένωσης Καλύμνου» αποφάσισε την ένταση του αγώνα κατά της ιταλικής διοίκησης.Τα γεγονότα παίρνουν δραματική τροπή. Σημειώνονται σφοδρές συγκρούσεις του λαού και κυρίως των γυναικών με επικεφαλής τις μοναχές με τους καραμπινιέρηδες. Ο άμαχος πληθυσμός βάλλει με πέτρες κατά των στρατιωτών, οι οποίοι ζήτησαν και έλαβαν ενισχύσεις, για να αντιμετωπίσουν το μαινόμενο πλήθος. Στις συμπλοκές που σημειώθηκαν στις 7 Απριλίου σκοτώθηκε ένας νεαρός βοσκός, ο Μανώλης Καζώνης, γεγονός που συγκλόνισε το μαχόμενο λαό. Είναι ο γνωστός Πετροπόλεμος .Η ιταλική διοίκηση επιβάλλει στρατιωτικό νόμο. Τις επόμενες ώρες πλήθος κόσμου συλλαμβάνεται και κυρίως ιερείς και εκπαιδευτικοί, δηλαδή οι πνευματικοί ηγέτες του λαού.
Μετά τη συνθηκολόγηση της Ιταλίας το Σεπτέμβριο του 1943, οι ιταλικές στρατιωτικές δυνάμεις της Δωδεκανήσου είτε παραδόθηκαν στους Γερμανούς είτε συνεργάστηκαν μαζί τους. Οι Γερμανοί διαθέτοντας υπέρτερη δύναμη κατέλαβαν τα νησιά, ύστερα από επιχειρήσεις που κράτησαν 40 περίπου μέρες. Πολλά μέλη αντιστασιακών οργανώσεων που ανέπτυξαν εθνική δράση σε συνεργασία με το Συμμαχικό στρατηγείο Μέσης Ανατολής εκτελέστηκαν, ενώ από τους 1.700 Εβραίους της Ρόδου και τους 160 της Κω που οδηγήθηκαν στα στρατόπεδα εξόντωσης στη Γερμανία, επέζησαν μόνο οι 300.
Το 1945 αγγλικά στρατεύματα αποβιβάζονται στη Ρόδο και προετοιμάζουν την αποβίβαση των συμμαχικών δυνάμεων. Ακολουθεί η Βρετανική στρατιωτική κατοχή της Δωδεκανήσου, κατοχή αμφιλεγόμενη και όχι ξεκάθαρη. Το αποικιοκρατικό και κατοχικό πνεύμα που διέκρινε την Αγγλική διοίκηση, και ιδιαίτερα οι «ευσεβείς» πόθοι της ισχυρής να αποκτήσει μια νέα αποικία, ήταν οι λόγοι του άσχημου κλίματος που δημιουργήθηκε μεταξύ Άγγλων και νησιωτών και εκδηλώθηκε με τα αυστηρά μέτρα επιτήρησης και αστυνομοκρατίας.
Όμως η εθνική αποκατάσταση της Δωδεκανήσου δεν άργησε να έλθει. Ύστερα από τη δίχρονη προσωρινή Αγγλική διοίκηση(1945-1947), η συνθήκη ειρήνης των Παρισίων μεταξύ των νικητριών δυνάμεων, αποδίδει τα νησιά στην Ελλάδα.Η πανηγυρική τελετή παράδοσης έγινε στις 31 Μαρτίου 1947 όταν η διοίκηση παραδόθηκε από τις βρετανικές αρχές στον Αντιναύαρχο Περικλή Ιωαννίδη. Στις 9 Ιανουαρίου 1948 δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα της κυβερνήσεως ο νόμος «περί προσαρτήσεως της Δωδεκανήσου εις την Ελλάδα» με αναδρομική ισχύ από τις 28 Οκτωβρίου 1947 και συστάθηκε η Γενική Διοίκησης Δωδεκανήσου. Η πλήρης ενσωμάτωση της Δωδεκανήσου με την Ελλάδα πραγματοποιήθηκε σε πανηγυρική τελετή την 7η Μαρτίου 1948 και διορίστηκε πρώτος Γενικός Διοικητής Δωδεκανήσου ο Νικόλαος Μαυρής .
Κύριε Πρόεδρε .
Με την παρουσία σας σήμερα ,τιμάτε την πατρίδα του Σκεύου Ζερβού ,προέδρου του Δωδεκανησιακού συλλόγου ,μετέχοντος στα συνέδρια ειρήνης των Παρισίων και Λονδίνου από το 1918-1920. Του καθολικού ανθρώπου ,για τον οποίο ο Κωνσταντίνος Γεωργακόπουλος ,πρωθυπουργός της Ελλάδας έγραψε: «Η ζωή σας θα είναι πομπός εθνικών παλμών και αντί να σας λέγωμεν- όπως οι αρχαίοι προς τον ευτυχή συμπατριώτη σας :Κάτθανε Διαγόρα ,ουκ ες Όλυμπον αναβήση , σας φωνάζομεν : « Ζηθι αγαπητέ έτη πολλά για να συμβολίζης την αθάνατη ελληνική ψυχή ,που αγωνίζεται ηρωικά δια την ελευθερίαν.
Εδώ στο παμπάλαιο χώμα τηςΚαλύμνου ,που το ευφραίνει η οσιακή μορφή του Αγίου Σάββα ,όπως και στα υπόλοιπα νησιά της Δωδεκανήσου και της πατρίδας μας, είμαστε ΈΛΛΗΝΕΣ ,ταγμένοι να φυλάμε ΘΕΡΜΟΠΥΛΕΣ.
Είμαστε ΈΛΛΗΝΕΣ από την αρχαιότητα
ΈΛΛΗΝΕΣ στα χρόνια του Ομήρου.
ΈΛΛΗΝΕΣ στην Κλασική εποχή.
ΈΛΛΗΝΕΣ στην Ελληνιστική εποχή.
ΈΛΛΗΝΕΣ επί Ρωμαίων.
ΈΛΛΗΝΕΣ στο Βυζάντιο.
ΈΛΛΗΝΕΣ στα χρόνια των Ιπποτών ,των Τούρκων ,των Ιταλών ,των Γερμανών, των Άγγλων.
ΈΛΛΗΝΕΣ από τα πρώτα δόξα σοι!