Σύντομο βιογραφικό.

O Ιωάννης Μεταξάς είναι ο Εθνικός Κυβερνήτης της Ελλάδας (1936- 1941), που διαμόρφωσε την ουδέτερη εξωτερική πολιτική της στον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο και με δικτατορική διακυβέρνηση αντιστάθηκε στα φασιστικά καθεστώτα Ιταλίας και Γερμανίας με το σύνθημα «Για τους Έλληνες Υπέρ την Νίκη η Δόξα».

H μεγαλύτερη στιγμή της ζωής του είναι τα χαράματα της 28ης Οκτωβρίου 1940 και η απάντηση που έδωσε στο ιταμό τελεσίγραφο, που του επέδωσε ο Ιταλός Πρέσβυς Εμμανουέλε Γκράτσι, στην οικία του στην Κηφισιά, ζητώντας του να επιτρέψει την διέλευση των ιταλικών στρατευμάτων από το ελληνικό έδαφος.

Η απάντηση του Ιωάννη Μεταξά «Alors c' est la guerre» (επομένως έχουμε πόλεμο), με την οποία κήρυξε τον υπέρ βωμών και εστιών πόλεμο, ενάντια στην Ιταλία, μία απόφαση που είχε πάρει μόνος του τον Μάρτιο του 1939, έχει μείνει στην ιστορία ως το "ΟΧΙ" των Ελλήνων στο φασισμό και την υποδούλωση της πατρίδας τους. Ο αγώνας, η ανδρεία και ο ηρωισμός ανδρών και γυναικών έως τις 6 Απριλίου 1941, άλλαξαν την πορεία της παγκόσμιας ιστορίας.

Ο Ιωάννης Μεταξάς (1871-1941) κεφαλληνιακής καταγωγής, υπήρξε ένας διορατικός στρατιωτικός και πολιτικός ηγέτης (statesman), διακεκριμένος επιτελικός αξιωματικός, με ικανότητα αιφνιδιασμού του εχθρού και γνώστης διπλωματικών χειρισμών. Ένας κατ' εξοχήν πνευματικός άνθρωπος, του οποίου το όνομα έχει μείνει στην ελληνική και στην παγκόσμια ιστορία, για την αντίσταση της Ελλάδος κατά του Αξονος..

Ως άνθρωπος είχε τη φήμη προσώπου με ιδιαίτερο ήθος, πάθος για την πατρίδα του και σεβασμό στην ιστορία της. Τον διέκρινε συναισθηματικός πλούτος, οξυδέρκεια, διορατικότητα και ευθύτητα κρίσεως, αναλυτική φιλοσοφική σκέψη, αγάπη για διάλογο και άμεση πρακτική αντίδραση, αφού είχε εξαντλήσει τα θέματα με τους ειδήμονες. Πραγματοποίησε τις εκάστοτε αποφάσεις του με γενναιότητα και αυταπάρνηση, αποφασιστικότητα, μέτρο και σταθερότητα. Ευπατρίδης, αριστοκράτης και οπαδός του πλατωνισμού. Προ πάντων υπήρξε άνθρωπος του πνεύματος, λάτρης της φύσεως, της μουσικής και των εικαστικών τεχνών, αφοσιωμένος σύζυγος και τρυφερός οικογενειάρχης και πατέρας.

Τίμησε τον όρκο του σαν αξιωματικός στους Βαλκανικούς Πολέμους και ποτέ δεν ανέμειξε τον στρατό στην πολιτική ή στη δικτατορία. Με διορατικό πνεύμα προείδε τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, με επιτελικό πνεύμα και πρόνοια σε όλους τους τομείς, οργάνωσε την στρατιωτική και ηθική άμυνα της Ελλάδας και την ανεξάρτητη εξωτερική πολιτική της. Αυτός είναι ο κύριος λόγος που έκανε τη δικτατορία της 4ης Αυγούστου 1936, σε συνεννόηση και συνεργασία με τον βασιλέα Γεώργιο Β'. Ο περιορισμός των κομουνιστών, όπως και κάθε αυστηρό μέτρο που έλαβε κατά την δικτατορική διακυβέρνηση, είχε σχέση με την ετοιμασία και την ολοκλήρωση της άμυνας της Ελλάδος και την άρτια στρατιωτική προπαρασκευή. Η Εθνική Οργάνωση Νεολαίας, της οποίας ήταν αρχηγός, είχε στόχο την εθνική ομοψυχία, την κοινωνική και ηθική ετοιμασία και την εθελοντική οργάνωση των νέων για την άμυνα.

Η απάντηση που έδωσε στον Γκράτσι, ήταν για τους Έλληνες το έναυσμα, για να συνταχθούν με φρόνημα και πειθαρχία και να αγωνισθούν με ηρωισμό, ενωμένοι για τα ιδεώδη της φυλής.

Ήθος και πνεύμα

Οι περιγραφές του στους πρώτους τόμους του Ημερολογίου είναι τακτικά γλαφυρές ενώ οι αγορεύσεις του αργότερα στο κοινοβούλιο είναι υποδείγματα πολιτικής αγόρευσης, με αυστηρή δομή λόγου και επιχειρήματα αδιάσειστα, με συνέπεια και στοιχεία που δεν επιδέχονται αμφισβητήσεις. Όμοια είναι και η αρθογραφία του για τον Εθνικό Διχασμό.
Βαθειά είναι η πίστη του στο θεό και στην αθανασία της ψυχής, στη θεία δίκη, στην έννοια του δικαίου που διέπει ατομικές και κοινωνικές πράξεις, στην έννοια της αρετής. Οι αναφορές του στο Θεό πολλές, σε κάθε δύσκολη στιγμή επικαλείται τη δύναμή του. Στη χαρά του εκφράζει την ευχαριστία του. Αναφέρεται  στην ζωή του ότι είναι Ιερατεία.

Στην καταγραφή της 28^ης Οκτωβρίου καταλήγει με τη λέξεις, Ο Θεός βοηθός !!

Η σχέση του Ιωάννη Μεταξά με την μόρφωση και την παιδεία, την  τέχνη και τα γράμματα την ποίηση και την φιλοσοφία, το θέατρο και την όπερα, είναι  μία σχέση πάθους, που τον

συνοδεύει και τον συντροφεύει σε όλη του τη ζωή. Ένα πνεύμα ανήσυχο που τρέφεται και ερευνά ασταμάτητα τον κόσμο των ιδεών, της τέχνης και της ιστορίας, των νόμων, της φιλοσοφίας και της ψυχολογίας. Απόλυτη μαρτυρία αποτελούν οι τίτλοι της βιβλιοθήκης του και το Ημερολόγιό του. Διαμορφώνει τον εσωτερικό του κόσμο, παρατηρώντας κρίνοντας τον εαυτόν του, τις δράσεις και αντιδράσεις του, τις ψυχολογικές επιπτώσεις σε κάθε σημαντικό γεγονός. Όλα τα καταγράφει. Παρατηρεί επίσης τους ανθρώπους που συναντά και προσπαθεί να τους κατατάξει, να αναλύσει την στάση τους, να τους ψυχολογήσει. Νόηση και ψυχή βρίσκονται σε συνεχή εγρήγορση και καταγραφή καταστάσεων, που αργότερα οδηγεί την κάθε του πράξη. Στο Ημερολόγιο, του οποίου ορισμένες σελίδες ανήκουν στην νεοελληνική πεζογραφία, περιγράφει περιόδους και στιγμιότυπα της ζωής του με ζωντάνια, και λεπτομέρειες ανάλογα με τον χρόνο που διαθέτει, στην κάθε εποχή της ζωής του, και την σπουδαιότητα του γεγονότος που αποτυπώνει, σαν να προσπαθεί να ζωγραφίσει στη μνήμη του τη κάθε στιγμή.

Ένα πνεύμα σε εγρήγορση, ένας άνθρωπος με γνώση και συνείδηση του τι σημαίνει ήθος, αξίες και αρχές. Εσωτερική και εξωτερική  παρατήρηση και κρίση. Φίλοι του σταθεροί τα βιβλία και η συγγραφή κειμένων, πολιτικά, κοινωνικά, στρατιωτικά, ποιητικά. Δεν περιγράφει μόνο τα πρόσωπα. Ενδιαφέρον του προκαλούν η φύσις, οι πόλεις, τα κτήρια η μουσική, καταγράφοντας  κάθε λεπτομέρεια που αντικρίζει, ακόμα και πρόσωπα αδιάφορα για την ζωή του, που τυχαίνει να βρίσκονται απέναντί του, παίρνουν  τη θέση τους στον οπτικό του κόσμο, στη νοητική του λειτουργία. Αποτυπώνει επίσης σχεδιάζοντας με μολύβι. Ένα μικρό λεύκωμα με σχέδιά του σώθηκε και βρίσκεται στα Γενικά Αρχεία του Κράτους. Παράλληλα έχει σωθεί στο Ημερολόγιο η αντίστοιχη περιγραφή.

Ένα πνεύμα σε εγρήγορση, ένας άνθρωπος με γνώση και συνείδηση του τι σημαίνει ήθος, αξίες και αρχές. Εσωτερική και εξωτερική  παρατήρηση και κρίση. Φίλοι του σταθεροί τα βιβλία και η συγγραφή κειμένων, πολιτικά, κοινωνικά, στρατιωτικά, ποιητικά. Δεν περιγράφει μόνο τα πρόσωπα. Ενδιαφέρον του προκαλούν η φύσις, οι πόλεις, τα κτήρια η μουσική, καταγράφοντας  κάθε λεπτομέρεια που αντικρίζει, ακόμα και πρόσωπα αδιάφορα για την ζωή του, που τυχαίνει να βρίσκονται απέναντί του, παίρνουν  τη θέση τους στον οπτικό του κόσμο, στη νοητική του λειτουργία. Αποτυπώνει επίσης σχεδιάζοντας με μολύβι. Ένα μικρό λεύκωμα με σχέδιά του σώθηκε και βρίσκεται στα Γενικά Αρχεία του Κράτους. Παράλληλα έχει σωθεί στο Ημερολόγιο η αντίστοιχη περιγραφή.

6/19 Ιουλίου 1919, Σάββατον. Γενική εντύπωσις Σιέννας: Πόλις μεσαιωνική, ωραία παλαιά οικοδομήματα: Δημαρχείον, Δόμος,- Γλυκειά πόλις, γραμμαί ήρεμοι, αρμονικαί. Η αρμονία, η ήρεμος, βάσις.-Περίχωρα:αρμονία,ηρεμία.
Η αγάπη του για την τέχνη δεν σταματά στα γράμματα σε όλη του τη ζωή θα βρούμε σημειώσεις στο ημερολόγιο για θεατρικές παραστάσεις, όπερες ή συμφωνική μουσική, για ζωγραφική για επισκέψεις σε Μουσεία και συλλογές έργων τέχνης.1901 Βερολίνον14 /27 Μαίου 1901, Δευτέρα,μ.μ... Εις Dresden εμείναμεν το Σάββατον και την Κυριακήν. Το Σάββατον κατηναλώσαμεν εις επίσκεψιν της Gemalde Galerie. Η Madona Sixtina μας εκράτησεν επί πολλήν ώραν εν γοητεία....Το εσπέρας επεράσαμεν εις την Όπεραν, όπου εδίδετο ο Damon του Rubinstein κατά το ρωσσικόν του Hoffermann. Η μουσική είναι γλυκειά άλλα άνευ εξάρσεως. Τα σκηνικά ήσαν καλά, κατώτερα όμως των όσων είδα εις αναλόγους παραστάσεις εις την Όπερα του Βερολίνου. Την Κυριακήν κατηναλώσαμεν εις την επίσκεψιν της Kunstausstellung, πλην μικράς διακοπής όπως ακροασθώμεν την μουσική λειτουργία εις την Katosische Hofkirhche.

Χαρακτηριστική ήταν η αγάπη του στο διάλογο για αυτό το λόγο συναναστρεφόταν τακτικά ανθρώπους του πνεύματος, λογοτέχνες, φιλοσόφους, πανεπιστημιακούς διδασκάλους. Με ιδιαίτερο ενδιαφέρον προκαλούσε και συντηρούσε τη συζήτηση  και πάντα ήταν έτοιμος να ακούσει τον άλλο, να αντιτάξει επιχειρήματα, να προσθέσει γνώσεις.

Η αγάπη του στις τέχνες και στα γράμματα κορυφώθηκε και εκφάσθηκε με την ιδιαίτερη ώθηση και σημασία που έδωσε στα χρόνια της 4^ης Αυγούστου. Μπορεί άλλοι ηγέτες να προωθούσαν την τέχνη για προπαγάνδα, όπως ορισμένοι ιστορικοί ισχυρίζονται και για τον Μεταξά, αλλά στην περίπτωση του Ιωάννη Μεταξά η τέχνες και η πεποίθηση ότι μορφώνουν χαρακτήρες, αισθητικά κριτήρια και προσθέτουν μόρφωση ήταν μέρος της ζωής του, και αυτά τα έντονα προσωπικά του βιώματα προσπάθησε να μεταδώσει ως μορφωτικό μέσο στον ελληνικό λαό στηρίζοντας τις τέχνες και την καλλιτεχνική δημιουργία,  σίγουρα όχι για να κάνει προπαγάνδα. Παιδεία ήθελε να προσφέρει. Ας μην ξεχνάμε την επτανησιακή καταγωγή του.  Τίποτε δεν τον αφήνει ασυγκίνητο.  Παίζει βιολί και διαβάζει από νεαρής ηλικίας πάσης φύσεως αναγνώσματα, ιστορία, λογοτεχνία, τεχνικά θέματα, ψυχολογία, ποίηση,  παρακολουθεί τα γλωσσικά προβλήματα του καιρού του και παίρνει θέση με την καθιέρωση της Δημοτικής γλώσσας με την γραμματική του Τριανταφυλλίδη. Μελετάει και μαθηματικά. Στο Ημερολόγιο αναφέρεται στον Einstein και σε κάποιο βιβλίο του που διαβάζει. Παρακολουθεί τα λογοτεχνικά και καλλιτεχνικά ρεύματα της εποχής του, δημιουργώντας τη δική του γνώμη, παρακολουθεί θεατρικές παραστάσεις παντού, μεταφράζει έργα άλλοτε για την πολεμική του τέχνη, άλλοτε προς τέρψη. Για να διδάξει τα παιδιά του την ελληνική γλώσσα όταν βρίσκονται στην εξορία κατασκευάζει ένα πλήρες αλφαβητάριο το 1917.

Οι περιγραφές του στους πρώτους τόμους του Ημερολογίου είναι τακτικά γλαφυρές ενώ οι αγορεύσεις του αργότερα στο κοινοβούλιο είναι υποδείγματα πολιτικής αγόρευσης, με αυστηρή δομή λόγου και επιχειρήματα αδιάσειστα, με συνέπεια και στοιχεία που δεν επιδέχονται αμφισβητήσεις. Όμοια είναι και η αρθογραφία του για τον Εθνικό Διχασμό.
Βαθειά είναι η πίστη του στο θεό και στην αθανασία της ψυχής, στη θεία δίκη, στην έννοια του δικαίου που διέπει ατομικές και κοινωνικές πράξεις, στην έννοια της αρετής. Οι αναφορές του στο Θεό πολλές, σε κάθε δύσκολη στιγμή επικαλείται τη δύναμή του. Στη χαρά του εκφράζει την ευχαριστία του. Αναφέρεται  στην ζωή του ότι είναι Ιερατεία.

Στην καταγραφή της 28^ης Οκτωβρίου καταλήγει με τη λέξεις, Ο Θεός βοηθός !!

Ανάμεσα στα σημειώματάρια που αποτελούν το Ημερολόγιο, υπήρχε και ένα με τίτλο   ΣΚΕΨΕΙΣ  1917-1941. Το τομίδιο αυτό έχει χαθεί από τα Γ.Α.Κ όπου είχε κατατεθεί στο φάκελο μαζί με τα Ημερολόγια του, ευτυχώς είναι δημοσιευμένο.

Χωρίς την πίστιν στην αιωνιότητα του Εγώ, η ανθρώπινη ζωή μας έχει πολύ μικρή και σχετική αξία.
Αθήνα -Πατήσια 10 Μαρτίου 1929.

Λόγοι και σκέψεις.

Κατά την τετραετία της διακυβέρνησης του (1936 - 1941) ο Ι. Μεταξάς στην προσπάθειά του να ενεργοποιήσει, στηρίξει, νουθετήσει, ενθαρρύνει τον κόσμο όλων των τάξεων  διατρέχοντας την Ελλάδα από την Θράκη ως την Κρήτη και απ' το Αιγαίο στο Ιόνιο. Εκφωνεί 250 λόγους, που φανερώνουν την πολιτική του και την πρόθεση της Κυβέρνησης να ανταποκριθεί στα αιτήματα των ανθρώπων των ασθενέστερων τάξεων, τους αγρότες και τους εργάτες. Δεν είναι οι μόνες ομάδες που τον ενδιαφέρουν το ίδιο κάνει και με τους εργάτες στις πόλεις, στα εργοστάσια,  τους έμπορους και βιοτέχνες, φοιτητές και  καθηγητές, καλλιτέχνες, εκπαιδευτικούς και δημοσιογράφους.
Ακόμα και μετά την 28η Οκτωβρίου συνεγείρει τον κόσμο με τον λόγο που εκφωνεί στο κόσμο της δημοσιογραφίας στις 30 Οκτωβρίου 1940.

Λόγος προς τους Ιδιοκτήτας και Αρχισυντάκτας του Αθηναικού Τύπου εις το Γενικόν Στρατηγείον  και προς τους δημοσιογράφους, με  ένα ιστορικό κείμενο στο οποίο εκθέτει τους λόγους της απόφασής του να πολεμήσει η Ελλάδα και ποιές θα ήταν οι συνέπειες σε κάθε εναλλακτική λύση.

Λίγες μέρες αργότερα στο στις 11 Νοεμβρίου του 1940, εκφωνεί λόγο προς τους Καθηγητάς των Ανωτάτων Σχολών δια την πνευματικήν επιστράτευσιν.     

Αιάκειον, 4/17.11.1917

Πρέπει εις πάσαν ώραν να είμεθα ηθικώς και υλικώς έτοιμοι να αποθάνωμεν.

Αιάκειον, 11/24.11.1917

Δεν αρκεί να γνωρίζωμεν μόνον ότι θα αποθάνωμεν, πρέπει και να το συναισθανώμεθα. Η πλήρης συναίσθησις του ότι κάποτε θα αποθάνωμεν δίδει την πραγματικήν αξίαν εις όλα τα πράγματα της ζωής.
Νέον Φάληρον, 30 Ιουνίου 1921

Όταν οι Έλληνες αντί εθνικών ονείρων αποκτήσωσι εθνικούς σκοπούς, τότε μόνον θα δυνηθώμεν να δημιουργήσωμεν ζωντανόν κράτος εν Ανατολή. Σκοπός δε δεν είναι η εκπλήρωσις ονείρων αλλ' εκπλήρωσις ανάγκης της ζωής.

Αθήνα- Πατήσια, 17 Ιανουαρίου 1932

Η αναδρομή στο παρελθόν, η εξέτασις του παρελθόντος, δεν έχει αξίαν άλλην παρά εκείνην που του δίδουν
αι ανάγκαι του παρόντος.

Αθήνα - Πατήσια, 6 Μαρτίου 1934

Το παν είναι να είναι κανείς προσωπικότης.  Ολα τα άλλα, εξουσία, πλούτη, ισχύς, επιρροή, τιμές και δόξα,
δεν είναι τίποτα απέναντι αυτού.

Χειριμοί διεθνών υποχρεώσεων.

Η ιστορία έχει ως εξής:

Το 1936, η Ελλάδα του Ιωάννη Μεταξά αρνήθηκε να συνεχίσει την εξυπηρέτηση του δανείου που είχε συνάψει με τη βελγική τράπεζα "Societe Commerciale de Belgique".

Η κυβέρνηση του Βελγίου προσέφυγε στο Διεθνές Δικαστήριο, που είχε ιδρύσει η Κοινωνία των Εθνών, κατηγορώντας την Ελλάδα ότι αθετεί τις διεθνείς της υποχρεώσεις. Η Ελλάδα απάντησε ότι αδυνατεί να
εκπληρώσει τις δανειακές της υποχρεώσεις, διότι δεν μπορεί να θέσει σε κίνδυνο την κατάσταση του Λαού και της χώρας!

Στο υπόμνημά της, η Ελληνική κυβέρνηση ανέφερε: "Η Κυβέρνηση της Ελλάδος, ανήσυχη για τα ζωτικά συμφέροντα του Ελληνικού λαού και για τη διοίκηση, την οικονομική ζωή, την κατάσταση της υγείας και την εσωτερική και εξωτερική ασφάλεια της χώρας, δεν θα μπορούσε να προβεί σε άλλη επιλογή. Όποια κυβέρνηση κι αν ήταν στην θέση της, θα έκανε το ίδιο". (Yearbook of the International Law Commission, 1980, v.l., σελ.25).
Το επιστέγασμα ήρθε με το υπόμνημα που κατέθεσε στο Διεθνές Δικαστήριο ο νομικός εκπρόσωπος της Ελληνικής κυβέρνησης το 1938, όπου τόνισε τα αυτονόητα: "...Ενίοτε, μπορεί να υπάρξει μια έκτακτη κατάσταση, η οποία κάνει αδύνατο για τις Κυβερνήσεις να εκπληρώσουν τις υποχρεώσεις τους προς τους δανειστές και προς τον Λαό τους. Οι πόροι της χώρας είναι ανεπαρκείς για να εκπληρώσουν και τις δύο υποχρεώσεις ταυτόχρονα. Είναι αδύνατον να πληρώσει μια Κυβέρνηση το χρέος και την ίδια στιγμή να παρασχεθεί στον λαό η κατάλληλη διοίκηση και οι εγγυημένες συνθήκες για την ηθική, κοινωνική και οικονομική ανάπτυξη. Πρέπει να επιλέξει ανάμεσα στα δύο. Και φυσικά, το καθήκον του Κράτους να εξασφαλίσει την εύρυθμη λειτουργία των βασικών δημοσίων υπηρεσιών, υπερτερεί έναντι της πληρωμής των χρεών της. Από κανένα κράτος δεν απαιτείται να εκπληρώσει, μερικά ή ολικά, τις χρηματικές του υποχρεώσεις, αν αυτό θέτει σε κίνδυνο την λειτουργία των δημοσίων υπηρεσιών του κι' έχει σαν αποτέλεσμα την αποδιοργάνωση της διοίκησης της χώρας (σας θυμίζει κάτι;). Στην περίπτωση που η αποπληρωμή των χρεών θέτει σε κίνδυνο την οικονομική ζωή και τη διοίκηση, η Κυβέρνηση είναι υποχρεωμένη να διακόψει ή και να μειώσει την εξυπηρέτηση του χρέους..."!

Με αυτά τα επιχειρήματα λοιπόν, το Διεθνές δικαστήριο δικαίωσε την Ελλάδα, δημιουργώντας νομικό προηγούμενο, στο οποίο μάλιστα το 2003 στηρίχθηκε η Αργεντινή και ο αείμνηστος πρόεδρος της, Νέστωρ Κίχνερ, ο οποίος επέλεξε να διαγράψει μονομερώς το μεγαλύτερο μέρος του δημοσίου χρέους της χώρα του, αντί να την υποδουλώσει στο Δ.Ν.Τ.!

Χωρίς άλλα λόγια, και ο νοών νοήτω...