Στη μεγάλη έλλειψη εμπιστοσύνης προς το πολιτικό σύστημα και στη διάχυτη ανησυχία ότι η χώρα μπορεί να διολισθήσει το επόμενο διάστημα σε νέες περιπέτειες εξαιτίας της πολιτικής αστάθειας, οφείλεται η επιμονή των θεσμών το ύψος της ανακεφαλαιοποίησης των ελληνικών τραπεζών να εξαντλήσει το διαθέσιμο ποσό των 25 δισ. ευρώ. Οι ευρωπαϊκές αρχές φαίνεται ότι προκρίνουν τη λύση της υπερ-κεφαλαιοποίησης, μέσω της οποίας θα εξασφαλιστεί η ευστάθεια του εγχώριου τραπεζικού συστήματος τουλάχιστον για την επόμενη 3ετία. Επιπρόσθετα μέσω της ισχυρής κεφαλαιακής ενίσχυσης οι τράπεζες θα μπορέσουν να προχωρήσουν σε μεγαλύτερες διαγραφές «κόκκινων» δανείων βελτιώνοντας τους ισολογισμούς τους και ανακτώντας ταχύτερα τη δανειοδοτική τους ικανότητα προς όφελος της οικονομίας.

Διευκρινίζεται, καθώς έχει γίνει μεγάλη σπέκουλα στο θέμα των «κόκκινων» δανείων τα τελευταία χρόνια, ότι όταν μια τράπεζα προχωρά σε διαγραφή δανείων από τον ισολογισμό της δεν σημαίνει ότι διαγράφεται και η απαίτηση του οφειλέτη. Τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια που θα διαγραφούν από τα χαρτοφυλάκια θα μεταφερθούν στις ειδικές διευθύνσεις που έχουν δημιουργήσει οι τράπεζες και οι οποίες θα εξαντλήσουν κάθε νόμιμο τρόπο για την είσπραξη της οφειλής.

Σημειώνεται ότι πρόκειται για την τρίτη ανακεφαλαιοποίηση μετά την πρώτη που πραγματοποιήθηκε το καλοκαίρι του 2013 όπου ιδιώτες τοποθέτησαν περίπου 3 δισ. ευρώ και το Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας (ΤΧΣ) 25 δισ. ευρώ και τη δεύτερη που πραγματοποιήθηκε την άνοιξη του 2014 με τη συμμετοχή μόνον ιδιωτών επενδυτών, οι οποίοι επένδυσαν 8,3 δισ. ευρώ στο ελληνικό τραπεζικό σύστημα. Η τρίτη ανακεφαλαιοποίηση, μόλις ένα και κάτι χρόνο από την προηγούμενη θέτει ζητήματα αξιοπιστίας και οι ευρωπαϊκές αρχές θέλουν, με την ευκαιρία, να «ξεμπερδέψουν» οριστικά με την κεφαλαιακή επάρκεια του ελληνικού τραπεζικού συστήματος. Μια μικρού ύψους ανακεφαλαιοποίηση έχει τον κίνδυνο, αν η Ελλάδα εισέλθει ξανά σε κατάσταση πολιτικής αστάθειας, να αποδειχθεί ανεπαρκής και να απαιτηθεί και νέα κεφαλαιακή ενίσχυση. Οι θεσμοί θέλουν να εκμηδενίσουν τις πιθανότητες μιας νέας, τέταρτης, ανακεφαλαιοποίησης.

Το πρόβλημα, στο σχέδιο της υπερ-κεφαλαιοποίησης, είναι ότι η βάση της κουβέντας είναι πολιτική και όχι οικονομική. Ο Αμερικανός μεγαλοεπενδυτής, Γουίλμπουρ Ρος, που μετείχε στην ιδιωτικοποίηση της Eurobank την άνοιξη του 2014 έθεσε το ζήτημα χωρίς περιστροφές: ο προσδιορισμός των κεφαλαιακών αναγκών των τραπεζών, τόνισε, πρέπει να βασιστεί σε πραγματικά δεδομένα και όχι σε γνώμες. Το επιχείρημα των επενδυτών και των μετόχων των τραπεζών είναι ότι οι εξελίξεις στην ελληνική οικονομία τους τελευταίους μήνες δεν είναι τέτοιες που να δικαιολογούν κεφαλαιακές ανάγκες ύψους 25 δισ. ευρώ. Υπενθυμίζεται ότι με βάση τα αποτελέσματα του προηγούμενου stress test που πραγματοποίησε η BlackRock, που δημοσιεύτηκαν τον Μάρτιο του 2014, οι κεφαλαιακές ανάγκες για το σύνολο του τραπεζικού συστήματος προσδιορίστηκαν στα 6,38 δισ. ευρώ με βάση το βασικό σενάριο και στα 9,4 δισ. ευρώ με το δυσμενές. Με βάση τα αποτελέσματα αυτά και οι τέσσερις συστημικές τράπεζες προχώρησαν σε μεγάλες αυξήσεις κεφαλαίου, αντλώντας συνολικά από ιδιώτες επενδυτές 8,3 δισ. ευρώ.

Σύμφωνα με αναλυτές, το 2014 έκλεισε με αύξηση του ΑΕΠ (+0,8%), ενώ και το 2015 οι επιπτώσεις στο ΑΕΠ είναι σημαντικά ηπιότερες σε σχέση με τις αρχικές εκτιμήσεις μετά την επιβολή των κεφαλαιακών περιορισμών.

Ασφυκτικά τα χρονοδιαγράμματα

Ανεξάρτητα από το ύψος των κεφαλαιακών αναγκών, η νέα κυβέρνηση θα πρέπει να πραγματοποιήσει αγώνα δρόμου για να μπορέσει να ολοκληρώσει έγκαιρα την ανακεφαλαιοποίηση. Η πρώτη μεγάλη πρόκληση που πρέπει να αντιμετωπίσει η κυβέρνηση που θα σχηματιστεί μετά τις αυριανές εκλογές είναι η διαμόρφωση του νέου νομοθετικού πλαισίου για την ανακεφαλαιοποίηση, που θα περιλαμβάνει τη δομή του εγχειρήματος και τα κίνητρα για την προσέλκυση ιδιωτών επενδυτών. Χαρακτηριστικό των ασφυκτικών χρονοδιαγραμμάτων είναι ότι με βάση της υποχρεώσεις του 3ου μνημονίου θα πρέπει το νέο πλαίσιο να έχει ψηφιστεί από τη Βουλή μέχρι τις 15 Οκτωβρίου, δηλαδή μόλις 17 ημέρες μετά τις εκλογές. Σύμφωνα με το χρονοδιάγραμμα, μέχρι το τέλος Σεπτεμβρίου θα ολοκληρωθεί η αξιολόγηση της ποιότητας των χαρτοφυλακίων δανείων των τραπεζών και αμέσως μετά θα ξεκινήσει το stress test, το οποίο θα ολοκληρωθεί μέχρι το τέλος Οκτωβρίου. Αφού δημοσιοποιηθούν τα αποτελέσματα και οι κεφαλαιακές ανάγκες της κάθε τράπεζας, θα δοθεί χρόνος στις διοικήσεις ώστε να διερευνήσουν το ενδιαφέρον των επενδυτών για να προχωρήσουν σε αυξήσεις κεφαλαίου. Αν το ύψος των κεφαλαίων δεν είναι απαγορευτικά υψηλό, οι τράπεζες θα προχωρήσουν σε αυξήσεις κεφαλαίου, οι οποίες εκτιμάται ότι θα πραγματοποιηθούν στο διάστημα από 15 Νοεμβρίου μέχρι 15 Δεκεμβρίου. Για την επιτάχυνση και τον καλύτερο συντονισμό του δύσκολου εγχειρήματος το υπουργείο Οικονομικών προχώρησε στη σύσταση Ειδικής Ομάδας Εργασίας, στην οποία μετέχουν το υπουργείο, η Τράπεζα της Ελλάδος και το Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας. Στόχος της Ομάδας Εργασίας είναι η άμεση επεξεργασία του πλαισίου επιλογών σχετικά με την ανακεφαλαιοποίηση, ώστε η κυβέρνηση που θα εκλεγεί στις 20 Σεπτεμβρίου να βρει σε ώριμο στάδιο τις σχετικές προτάσεις, προκειμένου να είναι σε θέση να λάβει έγκαιρα καλά τεκμηριωμένες αποφάσεις.